Dom dla Seniorów – według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2050 roku w Polsce osób w wieku senioralnym będzie około 30%. To ogromne wyzwanie dla rodzin, ale również dla systemu opieki społecznej i zdrowotnej. Już w obecnych latach 20-tych XXI wieku opieka nad seniorami zaczyna być tematem wielu dyskusji o zakresie koniecznej pomocy oraz form wsparcia.

Modele opieki społecznej nad seniorami

W Polsce obowiązują dwa modele opieki nad osobami starszymi.

1. Model rodzinny, w którym senior mieszka wraz z pozostałymi członkami rodziny w jednym gospodarstwie domowym. Rodzina przejmuje z czasem coraz więcej obowiązków opiekuńczym. Model ten jest silnie utrwalony w polskiej kulturze. W wielu rodzinach “oddanie” matki lub ojca do tzw. zakładu opiekuńczego świadczy o braku uczuć, niewdzięczności i naraża bliskich na dezaprobatę społeczną.
2. Model opieki w specjalnie do tego przeznaczonym ośrodku – przyszedł do Polski w ostatnich latach z krajów zachodnich, w których jest bardzo popularną i od lat stosowaną praktyką sprawowania opieki nad osobami starszym.

Nad wadami i zaletami obu rozwiązań pochylają się socjolodzy, psycholodzy i działacze społeczni, zawzięcie dyskutując najlepszych rozwiązaniach. Jak pokazuje praktyka, model rodzinny nie zawsze się sprawdza z wielu przyczyn. Rodzina wielopokoleniowa, w której w jednym domu zamieszkuje kilka pokoleń jest już prawie w zaniku. Rodziny migrują, dorosłe dzieci zakładają swoje rodziny i mieszkają daleko od swoich rodziców. Ci drudzy z kolei nie mają chęci się przeprowadzać w nowe miejsca, bliżej dorosłych dzieci, z obawy o trudności aklimatyzacyjne. “Starych drzew się nie przesadza” to argument o niechęci do całkowitej zmiany środowiska. Ponadto, nie każdy potrafi opiekować się starszą osobą i rozpoznać jej potrzeby, a w domach rodzinnych mają miejsce akty przemocy.

Dom opieki dla seniora

To rozwiązanie staje się coraz bardziej popularne, lecz obarczone jest wieloma mitami i stereotypami. Przede wszystkim wymaga przełamania stereotypu rodziny, która “oddaje” staruszka, w domyśle “pozbywa się kłopotu z domu”. W rzeczywistości jednak poszukiwanie odpowiedniego miejsca dla starszej osoby ma zupełnie inne cele, całkowicie odwrotne od potocznie rozpowszechnianych.

Zalety domu opieki dla seniora:

• utrzymanie relacji społecznych
• opieka profesjonalnych opiekunek i pielęgniarek
• organizacja czasu starszej osoby
• posiłki dostosowane do potrzeb zdrowotnych osoby
• zajęcia aktywizujące seniora
• kontakt z osobami w podobnym wieku i możliwość dzielenia się zainteresowaniami
• stała lub okresowa obecność lekarza
• możliwość rehabilitacji na miejscu
• dostosowanie budynku dla osób starszych, z obniżoną sprawnością

Wady domu opieki dla seniora:

• trudności adaptacyjne seniora
• obustronne (rodziny i seniora) poczucie oddalenia
• rzadsze kontakty z bliskimi
• wysokie koszty utrzymania, często wyższe niż renta lub emerytura starszej osoby.

Jaki dom dla seniora wybrać?

Liczne opisy w mediach opisują dantejskie sceny, które mają miejsce w wielu domach dla starszych osób. To jest jedna z przyczyn, która powoduje obawy bliskich. Tymczasem większość domów dla seniora całkowicie spełnia swoje zadanie, a mieszkańcy są zadowoleni.

Dokonując wyboru odpowiedniego ośrodka, należy wziąć pod uwagę następujące kryteria:

1. Liczebność ośrodka. Dom powinien być kameralny. Maksymalna ilość mieszkańców nie powinna liczyć więcej niż 50 osób. Taka liczba jest wystarczająca, żeby z biegiem czasu poznać wszystkich przynajmniej z widzenia, zaprzyjaźnić się, dobrać w stałe grupy zainteresowań i nie mieć poczucia życia w wielkim domu wczasowym. Mniejsze domy dają potrzebne poczucie intymności.
2. Maksymalnie trzyosobowe pokoje, każdy z własną łazienką. Pokoje jednoosobowe są najlepszym rozwiązaniem. Każdy potrzebuje mieć miejsce tylko dla siebie i na ważne dla siebie pamiątki. Dobrze też, żeby senior mógł “u siebie” przyjąć gości.
3. Możliwość uprawiania swojego hobby. Niektórzy uwielbiają ogródek, inni czytanie książek lub malowanie obrazów i szydełkowanie. Ogród przy domu, z zadaszonymi altanami to wręcz konieczność.
4. Wybór menu. Indywidualność dotyczy również preferencji smakowych. Niektóre są związane z wymagalną dietą, inne z ulubionymi smakami. W najlepszych domach opieki dopuszcza się możliwość samodzielnego lub grupowego upieczenia ciasta lub przygotowania posiłku dla przyjaciół z okazji świąt, imienin, urodzin czy chęci poczęstowani tradycyjnym daniem odwiedzających gości.
5. Organizacja wspólnych wyjść i wycieczek (do teatru, na zakupy, do kościoła) a także innych form spędzania czasu (wieczorki, tańce, pokazy umiejętności).

W domu, w którym senior ma możliwości wpływu na wykreowanie osobistej przestrzeni, dokonania w niej drobnych zmian według własnych upodobań ludzie czują się przyjaźnie i bezpiecznie.

Trzeba pamiętać, że “dom” nie może być pustą nazwą, lecz rzeczywistym miejscem, w którym naszemu seniorowi przyjdzie spędzić jesień życia. Żeby go polubił, musi mieć w sobie coś więcej, niż umeblowany pokój i wspólną stołówkę. Musi mieć w nim miejsce tylko dla siebie, własny kąt i akceptację dla swoich upodobań, potrzeb i zwyczajów.